TLD-003-4624

สุนนทา 1 (ชื่อตัวละคร)

พระรถคำกลอน  

สุนนทา หรือนนทา* หรือสุทามาร*เป็นตัวละครในนิทานเรื่องพระรถ เป็นนางยักษ์เจ้าเมืองทานตะวัน* ไม่มีสวามีและโอรสธิดา

วันหนึ่งนางสุนนทาจะไปเที่ยวในชมพูทวีปเพื่อเสาะหากุมารีมาเลี้ยงเป็นธิดาบุญธรรม จึงตั้งสิทธิกรรม์*เสนายักษ์เป็นผู้รักษาเมือง  กำชับให้ดูแลต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ซึ่งเป็นต้นไม้เสี่ยงทายประจำเมือง ห้ามผู้ใดแตะต้องดอกและใบเพราะจะเกิดทุกข์เข็ญ แล้วนางก็เหาะออกจากเมืองไป  

เมื่อถึงเมืองจำปาก*ของท้าวพรหมทัต*  นางสุนนทาเห็นบ้านเมืองสวยงามมั่งคั่งก็คิดว่าหากถูกใจกษัตริย์ผู้ครองเมืองก็จะพาไปเป็นสวามี  ครั้นพลบค่ำนางร่ายมนตร์สะกดให้ทุกคนหลับแล้วลอบเข้าไปในปราสาท พบกุมารีอยู่ในพระอู่ก็รักใคร่ เมื่ออุ้มกุมารีไว้แนบอก น้ำนมนางยักษ์ก็ไหลออกมาให้กุมารีเสวย  นางคิดจะนำกุมารีนั้นไปเป็นธิดาบุญธรรมจึงเขียนสารบอกความประสงค์แขวนไว้ที่พระอู่   แล้วเหาะพากุมารีกลับเมืองทานตะวัน  นางยักษ์เลี้ยงดูกุมารีจนเติบใหญ่ให้ชื่อว่าเมรี

วันหนึ่งต้นมะม่วงหาวมะนาวโห่ส่งเสียงดังสนั่น  นางยักษ์เห็นสิบสองนางลอบเก็บผลของต้นไม้ทั้งสอง ก็ไล่ตามเพื่อจะจับกินเป็นอาหาร  ครั้นไปถึงกุฏิของฤๅษีตนหนึ่ง ฤๅษีซึ่งกำลังกวาดลานอยู่ใช้ไม้กวาดกวัดแกว่งแล้วปาเป็นเปลวไฟใส่นาง  นางจึงหนีไปที่เนินเขาจักรวาล*  ครั้นกลับถึงเมืองนางสุนนทาสั่งให้นางเมรีครองเมืองทานตะวันแทน  มอบศรกำพต*ซึ่งเป็นอาวุธวิเศษกับห่อยาสารพัดนึกให้ แล้วนางก็ออกตามล่านางสิบสองอีกครั้ง  

ครั้นรู้จากพระพาย*ว่านางสิบสองได้เป็นมเหสีของท้าวรถสิทธิ์*เจ้าเมืองไกรจักร*  นางสุนนทาก็ตามไปแล้วทำอุบายเนรมิตตนเป็นกุมารีอยู่ในดอกบัว   เมื่อท้าวรถสิทธิ์เก็บดอกบัวไปไว้ในปราสาท พบนางสุนนทาก็ตั้งนางเป็นมเหสี  นางร่ายมนตร์ให้ท้าวรถสิทธิ์หลงใหลจนลืมนางสิบสอง   ต่อมานางสุนนทารู้ว่านางสิบสองทรงครรภ์ก็ริษยา จึงทำอุบายว่าป่วยหนัก แล้วบอกว่าต้องใช้ดวงตาของนางสิบสองมาประกอบเป็นโอสถ  ท้าวรถสิทธิ์จึงให้ควักดวงตาทั้งสองข้างของนางสิบสอง เว้นแต่นางลำเภา*ซึ่งถูกควักดวงตาเพียงข้างเดียว แล้วขับพวกนางออกไปอยู่ที่อุโมงค์แห่งหนึ่ง  นางสุนนทาร่ายมนตร์มหาจินดา*เรียกพระพายมานำดวงตานั้นไปให้นางเมรีเก็บรักษาไว้

เมื่อรถเสน*โอรสนางลำเภาเจริญวัยขึ้น  นางสุนนทาคิดจะกำจัดจึงทำอุบายว่าแพ้ท้อง อยากกินมะม่วงหาวมะนาวโห่ที่เมืองทานตะวัน  แล้วเขียนสารให้รถเสนไปขอจากนางเมรี  นางยักษ์นำสารใส่กล่องแล้วร่ายมนตร์กำกับไว้

ครั้นรถเสนนำผลมะม่วงหาวมะนาวโห่ไปถวายท้าวรถสิทธิ์ได้  นางสุนนทาซึ่งแอบดูอยู่ก็กลับร่างเป็นยักษ์เข้าต่อสู้  รถเสนโปรยยาสารพัดนึกเป็นไฟกรด  ไฟติดทั่วกายนาง  นางร่ายมนตร์มหาจินดาดับไฟแล้วเหาะหนี  รถเสนขี่ม้าตามไป  ม้าเยาะเย้ยนางสุนนทาเรื่องที่รถเสนได้นางเมรี  นางยักษ์ไม่เชื่อ ร่ายมนตร์มหาจินดาเรียกพระพายมาสอบถามจนรู้เรื่อง  แล้วเนรมิตกายใหญ่ถือกระบองแก้วสุริย์กาล*เข้าต่อสู้  รถเสนไม่ประสงค์จะสู้รบจึงขอให้นางสุนนทากลับเมืองทานตะวัน  แต่นางไม่ยอม  จึงถูกรถเสนแผลงศรกำพตสังหาร

กิตติชัย พินโน 

ศูนย์มานุษยวิทยาสิรินธร (องค์การมหาชน)

Attribution-NonCommercial-NoDerivs (CC BY-NC-ND)