ท้าวอุณาราช หรืออนุราช* เป็นตัวละครในบทละครเรื่องรามเกียรติ์ เดิมเป็นเทวดารับใช้พระอิศวร* ต่อมาเกิดเกียจคร้านไม่ขึ้นเฝ้าพระอิศวรจึงถูกสาปให้เป็นยักษ์ครองเมืองมหาสิงขร* ท้าวอุณาราชมีมเหสีคือนางไวยกาสูร 2* หรือรัตนา*และมีธิดาคือนางประจัน*หรือจันทวดี*

เมื่อพระราม*และพระลักษณ์*ออกเดินดงป่า ได้เข้าไปพักผ่อนในสวนของท้าวอุณาราช ยักษ์เฝ้าสวนเข้าจับกุมก็ถูกสังหาร ยักษ์ที่รอดไปก็ไปทูลท้าวอุณาราช ท้าวอุณาราชยกทัพออกรบ นิลพัท* อสุรผัด*และมัจฉานุ*ขออาสาออกรบ ท้าวอุณาราชแผลงศรเป็นเหล่านาคเข้าทำร้ายวานร พลวานรสังหารนาคเหล่านั้นแล้วแสร้งถอยกลับมาจนถึงรถพระราม เกิดการสู้รบกันระหว่างพลวานรกับท้าวอุณาราช ในที่สุดพระรามแผลงศรพรหมาสตร์*ไปสังหารท้าวอุณาราช แต่ท้าวอุณาราชสามารถถอนศรพรหมาสตร์ได้แล้วให้ถอยทัพเพื่อพักรบ

ฤๅษีโคศภ*รู้ว่าพระนารายณ์*อวตารเป็นพระรามมาปราบอสูร ก็มาทูลพระรามว่าพระอิศวรมีบัญชาให้ใช้ศรกกยิงตรึงอกท้าวอุณาราชไว้กับศิลาให้ทรมานอยู่แสนโกฏิปี พระรามจึงถอนต้นกก ใช้เป็นศรยิงตรึงท้าวอุณาราชไว้กับแผ่นศิลา และสาปให้เกิดไก่แก้ว*กับนนทรี*เฝ้าท้าวอุณาราชไว้จนกว่าจะครบแสนโกฏิปี หากศรที่ตรึงอกอสูรขยับก็ให้ไก่แก้วขันขึ้นแล้วให้นนทรีนำค้อนมาตอกศรให้แน่นดังเดิม