กำสรวลสมุทรเป็นงานประพันธ์สมัยอยุธยาซึ่งเรียกกันหลายชื่อ เช่น กำสรวลโคลงดั้น กำสรวลศรีปราชญ์ โคลงกำสรวล วรรณคดีเรื่องนี้อยู่ในประเภทนิราศ คือจดหมายเหตุการเดินทางประสมคำคร่ำครวญอาลัยหญิงที่รัก แต่งด้วยคำประพันธ์สองชนิด คือ ร่ายดั้นและโคลงดั้นบาทกุญชร เป็นนิราศที่มีอิทธิพลแก่นิราศยุคหลัง ๆ เช่น นิราศนรินทร์ นิราศพระยาตรัง โดยเฉพาะสำนวนโวหารและความเปรียบ
เนื้อความของกำสรวลสมุทร เริ่มด้วยร่ายดั้นบทหนึ่งและโคลงดั้นชมพระนครอยุธยาจากนั้นกล่าวแสดงอาลัยถึงนางผู้เป็นที่รักในนาม ‘บาศรีจุฬาลักษณ์’ แล้วจึงจบลงด้วยกล่าวถึงการเดินทางซึ่งมีผู้มาส่งมากมาย
นามานุกรม
