รหัสข้อมูล
ชื่อเรื่องหลัก
ยุคสมัย
ผู้แต่ง
คำประพันธ์
เนื้อเรื่องย่อ
ท้าวพรหมทัตแห่งเมืองพาราณสีโปรดให้ทำพิธีบวงสรวงขอพระโอรสธิดา พระอินทร์เห็นในความตั้งใจจึงแล้วเข้าฝันบอกแก่นางเกศนีว่าตอนรุ่งเช้าจะมีเหยี่ยวดำคาบผลพุทรามาทิ้งตรงหน้าต่าง ให้เสวยแล้วทิ้งเมล็ดลงพื้นดินแล้วพระนางจะทรงครรภ์ ครั้นรุ่งเช้าพระอินทร์แปลงกายเป็นเหยี่ยวดำคาบผลพุทรามาทิ้งตรงหน้า นางเสวยแล้วทิ้งเมล็ด มีนางม้าตัวหนึ่งมากินเมล็ดพุทรานั้นแล้วตั้งท้องพร้อมกัน นางม้าให้กำเนิดลูกม้ามีฤทธิ์เดชกำลังมากสามารถเหาะได้ชื่อว่ามณีกากะ หรือมณีกักขะ ส่วนพระนางเกศนีประสูติพระโอรส นามว่า ศรีสุธนู
ในวันราชาภิเษกพระสุธนู ม้ามณีได้พาพระสุธนูเหาะไป ถึงเมืองเสตนครของท้าวเสวตรราช และพระนางปทุมรัตนครรภาซึ่งมีพระธิดาคือนางจิระประภา มีรูปโฉมงดงามเลื่องลือ กษัตริย์เมืองต่าง ๆ ส่งเครื่องบรรณาการมาสู่ขอ แต่ท้าวเสวตรราชไม่ยอมยกให้ผู้ใด ทรงให้นางอยู่ในปราสาท มีนางค่อมกุจีดูแล ด้วยความเสน่หาพระสุธนูจึงลอบไปหานางจิระประภา พวกนางในเกรงจะมีความผิดจึงไปทูลท้าวเสวตรราช ท้าวเสวตรราชจัดให้ประลองธนูศิลป์ ธนูที่ต้องใช้คนถึงพันคนยก ปรากฏว่าไม่มีกษัตริย์เมืองใดยกได้ แต่พระสุธนูทรงยกคันศรได้ ท้าวเสวตรราชจึงจัดการสยุมพรให้
ต่อมาพระสุธนูคิดถึงพระมารดาจึงทูลลาท้าวเสวตรราชกลับเมือง นางจิระประภาขอติดตามไปด้วย แวะพักที่ศาลาแห่งหนึ่งของฆันตารยักษ์เกิดสู้รบกัน ฆันตารยักษ์จับม้ามณีได้พาไปกักขังที่เมืองยักษ์
พระสุธนูกับนางจิระประภาอาศัยเรือสินค้าเดินทางออกทะเล เกิดพายุเรือแตก ทั้งสองจากกัน นางจิระประภาขึ้นฝั่งได้ก็เดินทางต่อไปถึงเมืองอินทปัต นางจึงถอดแหวนนำไปขาย สร้างศาลาโรงทานเขียนรูปเรื่องราวของนางกับพระสุธนู สั่งว่าหากผู้ใดดูรูปแล้วร้องไห้ให้ไปบอก
พระสุธนูเกาะขอนไม้ลอยไปติดท่าอัญชวดีของนางยักษ์อัญชวดี และได้อยู่กับนางยักษ์ พระสุธนูทราบว่าม้ามณีอยู่ที่เมืองนี้ จึงแสร้งทำเป็นไม่สบาย อ้างกับนางยักษ์ว่าหากได้ม้ามณีจะหาย นางยักษ์จึงให้นางกเรณู ญาติของพระสุธนูที่ถุกนางยักษ์จับมาเป็นทาส ไปขอจากฆันตารยักษ์ เมื่อได้ม้ามณีแล้ว พระสุธนูจัดงานรับขวัญม้ามณีแล้วมอมเหล้านางยักษ์กับบริวาร จากนั้นหนีไปโดยสัญญาว่าจะมารับนางกเรณูภายหลัง พระสุธนูเดินทางถึงเมืองอินทปัต ปลอมตนเป็นพราหมณ์สืบข่าวนางจิระประภา ครั้นไปถึงโรงทานได้ชมรูปวาดก็ร้องไห้ นางจิระประภามาพบ ทั้งสองจึงได้พบกัน พระสุธนูจึงพานางจิระประภากลับเมืองไปหาพระมารดา จากนั้นไปรับนางกเรณูและนางอัญชวดีที่เมืองยักษ์ สอนให้ฆันตารยักษ์อยู่ในศีลธรรม แล้วกลับไปครองเมืองด้วยทศพิศราชธรรม
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
อิศรานุภาพ (อ้น), พระยา. สุธนูคำฉันท์. ม.ป.ท., ม.ป.ป.
คำสำคัญ
ปัญญาสชาดก , นิบาต , นิทานนอกนิบาต , เมืองพาราณสี , ท้าวพรหมทัต , นางเกศนี , นิมิตฝัน , ม้าเหาะ , ม้ามณี , มณีกากะ , มณีกักขะ , ยกคันศร , นางจิระประภา , นางค่อม , เมืองเสตนคร , ท้าวเสวตรราช , นางปทุมรัตนครรภา , เรือแตก , โรงทาน , ภาพวาดบรรยายเรื่องราว
นามานุกรม
