เนื้อเรื่องมีว่า ที่เมืองสาวัตถีมีนายพรานป่าคนหนึ่งเชี่ยวชาญในการล่าสัตว์ เจ้าเมืองจึงตั้งให้เป็นขุนพฤกษาดูแลพรานป่าทั้งหลายและมีหน้าที่ส่งส่วยเนื้อให้เจ้าเมือง ต่อมานางสุภาคีเมียนายพรานป่าตั้งครรภ์ ได้ลูกชายชื่อสุบินกุมาร วันหนึ่งนายพรานล่าวัวทองได้ นำหนังและเขาวัวทองไปถวายเจ้าเมือง เจ้าเมืองจึงเลื่อนตำแหน่งให้เป็นพระยาเป็นที่ยำเกรงของชาวบ้านมากขึ้น
เมื่อสุบินกุมารอายุได้ 7 ปี บิดาเสียชีวิต ฐานะครอบครัวก็ยากจนลง นางสุภาคีต้องเข้าป่าเก็บผักผลไม้มาขายยังชีพ ฝ่ายลูกชายมีนิสัยฝักใฝ่ในการศาสนาตั้งแต่ยังเป็นเด็กจึงขอลามารดาไปบวชเรียนเป็นสามเณรอยู่ที่วัดใกล้บ้าน นางสุภาคีโกรธมากแต่ไม่สามารถทัดทานได้ ในที่สุดเจ้าสุบินก็ไปบวชเรียนเป็นสามเณรมีความรู้เป็นที่ยกย่องของคนทั่วไป
วันหนึ่งพระยมใช้ให้ท้าวจตุโลกบาลไปค้นหามนุษย์ในชมพูทวีปที่ประพฤติตนอยู่ในศีลธรรมน่ายกย่องเพื่อนำมาจารึกชื่อไว้ในแผ่นทองคำ ส่วนคนใจบาปหยาบช้าทั้งหลายก็ให้บันทึกชื่อไว้ด้วยเลือดในแผ่นหนังสุนัข ท้าวจตุโลกบาลไปพบนางสุภาคีผู้ไม่รู้จักบาปบุญจึงพามาเฝ้าพระยม ซึ่งให้นำไปลงนรกไฟ สีเหลืองของไฟนรกทำให้นางนึกถึงสีจีวรของลูกจึงได้ร้องขอให้ลูกช่วย ปรากฏเป็นอัศจรรย์ว่าเกิดเป็นดอกบัวบานผุดขึ้นมารับร่างของนางและเกิดฝนสวรรค์ตกลงในนรกพาให้สัตว์นรกได้ทุเลาความร้อนด้วยบุญของเณรสุบิน พระยมจึงให้ส่งนางคืนกลับโลกมนุษย์
เมื่อนางตื่นขึ้นมาจึงตรงไปที่วัดและเล่าให้เณรและชาวบ้านทั้งหลายฟัง คนที่ได้ฟังต่างก็กลัวบาป กลับใจประพฤติตนอยู่ในศีลในธรรม นางสุภาคีเองก็เกิดศรัทธาบวชเป็นนางชีถือศีลแปดอยู่ที่วัด เรื่องที่นางไปนรกแล้วกลับมาได้แพร่ออกไปถึงเจ้าเมือง เจ้าเมืองจึงสั่งให้นำนางมาเล่าเรื่องเมืองนรกและเหตุที่ทำให้ต้องตกนรกขุมต่าง ๆ เมื่อได้ฟังแล้วก็เกิดศรัทธาจึงประกาศจะเป็นเจ้าภาพจัดพิธีบวชเณรสุบินเป็นภิกษุ ฝ่ายนางชีสุภาคีคิดถึงคุณของลูกชายจึงจัดงานฉลองให้โดยไม่ลืมที่จะกรวดน้ำอุทิศส่วนกุศลให้สามีที่ล่วงลับ
ส่วนนายพรานผู้เป็นพ่อตายไปเป็นเปรตอยู่ในนรก เมื่อภรรยาทำบุญอุทิศส่วนกุศลไปให้ก็เริ่มสบายขึ้น ครั้นถึงวันอุโบสถ พระยมได้ปล่อยให้ขึ้นไปบนโลกมนุษย์ เปรตนายพรานได้ไปหาลูกชาย เล่าความทุกข์ให้ฟัง พร้อมทั้งขอร้องให้หาทางช่วยให้พ้นจากสภาพเปรต เณรสงสารพ่อจึงไปถามพระอุปัชฌาย์ พระอุปัชฌาย์บอกว่าในพระคัมภีร์เขียนไว้ว่าถ้าบวชเป็นเณร ผลบุญจะตกแก่แม่ แต่ถ้าบวชเป็นพระภิกษุผลบุญจะตกที่พ่อ เจ้าเณรจึงตัดสินใจบวชช่วยพ่อโดยมีเจ้าเมืองเป็นเจ้าภาพ ผลบุญในการบวชครั้งนี้ส่งให้เปรตนายพรานพ้นทุกข์ ได้ไปเกิดใหม่ในเมืองสวรรค์ชั้นดาวดึงส์ ส่วนเจ้าสุบินนั้นก็มุ่งนิพพาน ไม่กลับมาเกิดอีกเลย
นามานุกรม
