TLD-001-268

โคลงสุภาษิตพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว

รัชกาลที่ 5 ,รัตนโกสินทร์ 

พ.ศ. 2420 - 2447

พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว 

โคลง 

โคลงสี่สุภาพ 

โคลงสุภาษิตพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเป็นวรรณคดีคำสอน  ประกอบด้วยโคลงสุภาษิต 11 ชุด ดังจะกล่าวถึงเป็นลำดับไปดังนี้  
โคลงสุภาษิตบางปะอิน  ทรงพระราชนิพนธ์ขึ้นเมื่อ พ.ศ. 2420 ในระหว่างการเสด็จพระราชดำเนินประพาสพระราชวังบางปะอิน เนื้อหาของโคลงสุภาษิตบางปะอินแสดงข้อคิด  การดำเนินชีวิตด้านต่าง ๆ เช่น ความรัก ความเกลียดชัง ความริษยา ความเกียจคร้าน ความขลาด ความกล้า ความเพียร ความยุติธรรม ฯลฯ              
โคลงสุภาษิตเบ็ดเตล็ด ทรงเปรียบเทียบน้ำทะเลกับคนพาล                                
โคลงสุภาษิตสอนผู้เป็นข้าราชการ  ทรงพระราชนิพนธ์ไว้เมื่อ พ.ศ. 2421  แทรกอยู่ในเนื้อเรื่องลิลิตนิทราชาคริต กล่าวถึงคำสอนที่นางจอบแก้วกล่าวแก่อาบูหะซันผู้เป็นบุตร เมื่อคราวที่จะเข้ารับราชการกับองค์กาหลิบฮารูนอาลราษจิตนั้นต้องมีความจงรักภักดี  ความกตัญญู  ความตั้งใจหมั่นเพียรปฏิบัติหน้าที่ ความเที่ยงธรรม    
โคลงโสฬศไตรยางค์  ทรงพระราชนิพนธ์ไว้เมื่อ พ.ศ. 2423 โดยโปรดให้กวีในราชสำนักอาทิ  กรมหมื่นพิชิตปรีชากร ฯลฯ  แปลจากสุภาษิตภาษาอังกฤษและประพันธ์ขึ้นเป็นโคลงสี่สุภาพ   แล้วทูลเกล้าฯ ให้ทรงตรวจแก้ โคลงสุภาษิตนฤทุมนาการ ทรงพระราชนิพนธ์เมื่อ พ.ศ. 2423 โดยทรงแปลจากสุภาษิตภาษาอังกฤษ กล่าวถึงกิจต่าง ๆ 10 ประการที่ผู้ประพฤติไม่เคยเสียใจ      
โคลงว่าด้วยความสุข  ทรงพระราชนิพนธ์เมื่อ พ.ศ. 2431 กล่าวถึงการแสวงหาความสุขซึ่งมักจะมีความทุกข์เกิดแทรกอยู่ มีแต่พระนิพพานเท่านั้นที่เป็นสุขอย่างแท้จริง                                                                     โคลงพระราชปรารภความสุขทุกข์  พ.ศ. 2437 วิกฤตการณ์เกิดขึ้นในบ้านเมือง กล่าวคือประเทศฝรั่งเศส ซึ่งเป็นมหาอำนาจตะวันตกประเทศหนึ่ง ต้องการขยายอิทธิพลเข้ามาครอบงำประเทศสยามและเข้ามาถึงพระนครแสดงอำนาจข่มขู่เป็นระยะ  ทำให้พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชวิตกจนถึงประชวรอย่างหนักและโทมนัสพระทัยยิ่งนัก ในครั้งนั้นได้ทรงพระราชนิพนธ์โคลงไว้ 4 บทเพื่อแสดงความคิดส่วนพระองค์   โคลงสุภาษิตพิพิธธรรม มีเนื้อหาแสดงข้อคิดในการดำเนินชีวิต โดยตั้งไว้เป็นหัวข้อกว้าง ๆ เช่น สติ  ตระหนี่  ทิฐิ  ความประมาณตัว ฯลฯ                
โคลงสุภาษิตอีศปปกรณำ  ทรงพระราชนิพนธ์เมื่อ พ.ศ. 2447 โดยทรงแปลนิทานอีสปเป็นภาษาไทย    
นิทานสุภาษิตที่รวบรวมไว้มี 24 เรื่อง เช่น ราชสีห์กับหนู บิดากับบุตรทั้งหลาย  กระต่ายกับเต่า ฯลฯ  

สั่งสอน ตักเตือน , ให้ความรู้ 

อารดา กีระนันท์ 

คณะกรรมการคัดสรรวรรณกรรมแห่งชาติ. ประชุมโคลงสุภาษิตในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว. กรุงเทพฯ : สถาบันภาษาไทย กรมวิชาการ กระทรวงศึกษาธิการ, 2542.

โคลง , สุภาษิต , พระราชนิพนธ์ , รัชกาลที่ 5 , นิทาน , คำสอน , การสั่งสอน