บทละครเรื่องอิเหนาพระราชนิพนธ์ในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราช มีที่มาจากนิทานอิงพงศาวดารชวา ซึ่งแพร่หลายเข้ามาตั้งแต่สมัยอยุธยาตอนปลาย ปรากฏเป็นบทนิพนธ์เรื่องอิเหนาเล็กของเจ้าฟ้ามงกุฏ และเรื่องอิเหนาใหญ่หรือดาหลังของเจ้าฟ้ากุณฑล พระธิดาในพระเจ้าอยู่หัวบรมโกศ ถึงสมัยรัชกาลที่ 1 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ซึ่งเป็นยุคฟื้นฟูศิลปวัฒนธรรม พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชทรงรวบรวมเรื่องอิเหนาเล็กสมัยอยุธยามาเรียบเรียงขึ้นใหม่เพื่อรักษาเป็นสมบัติของชาติ ทรงนำอิเหนาเล็กมาพระราชนิพนธ์เป็นบทละคร
บทละครเรื่องอิเหนา พระราชนิพนธ์ในรัชกาลที่ 1 ฉบับที่มีอยู่ในปัจจุบันมีทั้งสิ้น 6 ตอน ดังนี้
1. ตอนตั้งวงศ์เทวา จนถึงอิเหนาไปอยู่เมืองหมันหยาครั้งแรก
2. ตอนเข้าห้องจินตะหรา จนถึงอิเหนาตอบสารกุเรปันตัดอาลัยบุษบา
3. ตอนวิหยาสะกำเที่ยวป่า จนถึงท้าวหมันหยารับสารกุเรปัน
4. ตอนศึกกะหมังกุหนิง
5. ตอนเข้าเมืองมะละกา จนถึงอุณากรรณขึ้นเขาประจาหงัน
6. ตอนย่าหรันตกไปเมืองมะงาดา จนถึงระเด่นดะราหวันตามย่าหรันมาเมืองกาหลัง
นามานุกรม
