TLD-001-314
กรรมวิภาคกถา
ร้อยแก้ว
ความเรียง
กรรมวิภาคกถากล่าวถึงการแบ่งกรรมประเภทต่างๆ คือ ต้นเหตุของกรรม 2 ประการได้แก่อุปนิสสัยปัจจัยและกัมมปัจจัย ผลของกรรม 4 ประการได้แก่ ทิฏฐธัมมเวทนียกรรม (กรรมที่ให้ผลในชาตินี้) อุปปัชชเวทนียกรรม (กรรมที่ให้ผลในชาติที่สอง) อปราปรเวทนียกรรม (กรรมที่ให้ผลตั้งแต่ชาติที่สามจนถึงร้อยชาติพันชาติ ไม่มีกำหนด) และอโหสิกรรม (กรรมที่ไม่มีผล) ลักษณะและตัวอย่างของอโหสิกรรม 2 ประการได้แก่กาลาตีตอโหสิกรรม (กรรมอันล่วงเวลาแล้วให้ผลมิได้) และกาลาภวอโหสิกรรม (กรรมที่ยังไม่ส่งผลเพราะยังไม่ถึงเวลา) นอกจากนั้นยังกล่าวถึง ครุกรรม (กรรมหนัก) ทั้งฝ่ายกุศลกรรมและอกุศลกรรม โดยอธิบายอนันตริยกรรม 5 ประการ พหุลกรรม (กรรมมาก) กรรม 3 ประการที่นำสัตว์ไปสู่ผลคือ อาสันนกรรม ยทาสันนะกรรม (กรรมที่ระลึกได้เมื่อใกล้ตาย) และกัตตตากรรม (กรรมที่ยังไม่ส่งผล) กรรมตามกิจมี 4 ประการคือ ชนกะกรรม (สิ่งนำกรรมให้เกิด) อุปัตถัมภกะกรรม (สิ่งเกื้อหนุนให้กรรมเป็นไป) อุปปีฬิกรรม (การตัดผลกรรม) อุปฆาฏกะกรรมหรืออุปัจเฉทกรรม (กรรมอันห้ามผล) ตอนท้ายเป็นการสรุปเนื้อความทั้งหมด
สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์. กรรมวิภาคกถา สมเด็จพระมหาสมณเจ้า กรมพระยาปวเรศวริยาลงกรณ์ทรงนิพนธ์. พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2469. (พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงศพจอมมารดาป้อม จอมมารดาของพระราชวรวงศเธอ พระองค์เจ้าวรวุฒิอาภรณ์ราชกุมาร เมื่อปีขาล พ.ศ. 2469)
Copyright © 2015 ฐานข้อมูลนามานุกรมวรรณคดีไทย : Thai Literature Directory
นามานุกรม
