รหัสข้อมูล
ชื่อเรื่องหลัก
ยุคสมัย
ผู้แต่ง
คำประพันธ์
เนื้อเรื่องย่อ
บทแอ่วนิทานนายคำสอนกล่าวถึง ทุคคตะเข็ญใจครอบครัวหนึ่งในเมืองทสลาช มีบุตรรูปงามชื่อคำสอน ครั้นบุตรอายุสิบปีบิดามารดาก็ถึงแก่กรรม คำสอนจึงไปขออยู่กับพระภิกษุ โดยดูแลปรนนิบัติพระอาจารย์อย่างดี เมื่อคำสอนโตเป็นหนุ่มก็คิดอยากมีครอบครัว จึงไปขอคำแนะนำจากบัณฑิตผู้หนึ่ง บัณฑิตผู้นั้นได้กล่าวถึงลักษณะดีและร้ายของผู้หญิง
คำสอนเดินทางไปถึงหมู่บ้านแห่งหนึ่งก็เข้าไปถามถึงลูกสาวเจ้าของบ้าน เจ้าของเห็นคำสอนหน้าตางดงามก็ให้ลูกสาวทั้งหลายออกมาพบ คำสอนเห็นลักษณะนางไม่ถูกต้องตามตำรา จึงออกจากหมู่บ้านเพื่อตามหาหญิงสาวที่มีลักษณะดีต่อไป จนเหนื่อยล้าก็เข้าพักที่ศาลาแห่งหนึ่ง นางกองศรีหญิงกำพร้าอายุ 14 ปี เร่ร่อนขอทานผ่านมาหยุดพักที่ศาลา คำสอนเห็นนางมีลักษณะถูกต้องตามตำราจึงเข้าเกี้ยวพาราสี
บทแอ่วนายคำสอนเป็นเรื่องเดียวกับเรื่องท้าวคำสอนซึ่งเป็นที่รู้จักแพร่หลายในประเทศลาวและภาคอีสานของไทย เนื่องจากบทแอ่วนายคำสอนแต่งเป็นภาษาลาว สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงกล่าวว่า “ชาวกรุงเทพฯที่จะอ่านเข้าใจมีน้อย หนังสือคำแอ่วจึงต้องอาภัพลับลี้อยู่” ดังนั้นในการพิมพ์เผยแพร่ครั้งแรก กรรมการหอพระสมุดฯ จึงได้จัดทำคำอธิบายศัพท์ไว้ตอนท้ายเรื่องเพื่อให้ผู้อ่านเข้าใจได้มากขึ้น
วัตถุประสงค์
ผู้เรียบเรียง
เอกสารอ้างอิง
บทแอ่วเรื่องนิทานนายคำสอนคัดลอกจากบทแอ่วของพระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว. พระนคร: โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒธนากร, 2465. (พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวงสรรพสิทธิประสงค์โปรดให้พิมพ์เมื่อปีจอ พ.ศ. 2465)
พระบวรราชนิพนธ์. พระนคร: โรงพิมพ์ไทย, 2463. (พิมพ์ในงานพระราชทานเพลิงพระศพพระเจ้าราชวรวงศ์เธอ พระองค์เจ้าวงจันทร์ ท,จ,ว. ปีวอก พ.ศ. 2463)
คำสำคัญ
หมายเหตุ
บทแอ่วนิทานนายคำสอนแต่งด้วยกลอนลำ มีร้อยแก้วแทรก สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงสันนิษฐานว่าเป็นพระราชนิพนธ์พระบาทสมเด็จพระปิ่นเกล้าเจ้าอยู่หัว
นามานุกรม
