จดหมายนายทรงอานุภาพเล่าเรื่องเสด็จประพาสต้นครั้งแรกเป็นสารคดีในรูปจดหมาย สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ ทรงนิพนธ์ขึ้นในโอกาสตามเสด็จพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสต้นเป็นครั้งแรก ในระหว่างวันที่ 12 กรกฎาคม ถึงวันที่ 10 สิงหาคม ร.ศ. 123 (พ.ศ. 2447) พระนิพนธ์เรื่องนี้เขียนเป็นจดหมายโดยใช้นามแฝงว่าจากนายทรงอานุภาพ หุ้มแพร เขียนถึงนายประดิษฐ์ ซึ่งเป็นเพื่อนรัก จำนวน 8 ฉบับ และกล่าวถึงบุคคลต่าง ๆ ซึ่งเป็นเจ้านายและขุนนางด้วยนามสมมุติ
พระนิพนธ์เรื่องจดหมายนายทรงอานุภาพเล่าเรื่องเสด็จประพาสต้นครั้งแรกเป็นวรรณคดีที่มีคุณค่าในฐานะเป็นบันทึกพระราชกรณียกิจของพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวในการดูแลทุกข์สุขราษฎรอย่างใกล้ชิด ผู้อ่านได้รับทั้งสาระและความเพลิดเพลินในการอ่านไปพร้อมกัน
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. “จดหมายนายทรงอานุภาพเล่าเรื่องเสด็จประพาสต้นครั้งแรก.” ใน เสด็จประพาสต้นในรัชกาลที่ 5. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์พระจันทร์, 2514. (พิมพ์เป็นอนุสรณ์ในงานพระราชทานเพลิงศพ นายพิทย์ นรพัลลภ วันที่ 23 มีนาคม 2514)
นามานุกรม
