ครั้งหนึ่งพระมาลัยไปโปรดสัตว์นรก  สัตว์นรกขอให้พระมาลัยช่วยนำความไปบอกแก่ญาติของตนว่าอย่าทำบาป ให้ทำบุญสร้างกุศลแล้วอุทิศแก่ผู้ล่วงลับ เมื่อมนุษย์ทั้งหลายปฏิบัติตาม สัตว์นรกก็พ้นทุกข์ ได้ไปเกิดบนสวรรค์  ต่อมาพระมาลัยนำดอกบัว 8 ดอกที่มีผู้ถวายไปบูชาเจดีย์จุฬามุนีบนสวรรค์ชั้นดาวดึงส์  ครั้นเทวดามาบูชาเจดีย์ พระมาลัยก็ถามพระอินทร์ถึงอานิสงส์ของการทำบุญที่ทำให้เทวดาเหล่านั้นมีบริวารจำนวนมากน้อยต่างกัน และถามถึงกุศลของเหล่าสาวสวรรค์ที่ห้อมล้อมพระศรีอาริยเมตไตรย  ครั้นได้สนทนากับพระศรีอาริยเมตไตรย พระมาลัยถามถึงการสร้างสมบุญบารมีของพระองค์ที่จะทำให้ได้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต   ก่อนพระศรีอาริยเมตไตรยจะเสด็จกลับสวรรค์ชั้นดุสิตได้กำชับพระมาลัยให้แจ้งแก่ชาวโลกให้เร่งทำบุญสร้างกุศล

กิตติชัย พินโน 

กรมศิลปากร.  สมุดมาลัยและสุบินกลอนสวด.  กรุงเทพฯ: สำนักวรรณกรรมและประวัติศาสตร์, 2555. (จัดพิมพ์เผยแพร่เนื่องในวันภาษาไทยแห่งชาติ พุทธศักราช 2555)

พระมาลัย , เถระ , เห็นนรก , เห็นสวรรค์ , โปรดสัตว์ , ประกาศศาสนา 

พิมพ์ครั้งแรกในหนังสือ “พระธรรมเจ็ดคัมภีร์ย่อแลสมุดมาลัย” โดยโรงพิมพ์บำรุงนุกูลกิจ เมื่อ ร.ศ. 130 (พ.ศ. 2454) เพื่อเป็นที่ระลึกในงานศพท่านผู้หญิงเปลี่ยน (พิมเสน) และนายราชาณัตยานุหาร (พาสน์ บุญนาค-นวล) มีหลวงจักรยานานุพิจารณ์เป็นผู้ตรวจแก้ต้นฉบับ เจ้าพระยาภาสกรวงศ์กล่าวว่าสมุดมาลัยนี้ “เคยเปนคู่กับสมุดมิลินทปัณหา เรียกกันติดปากว่ามิลินท์มาลัย”