เริ่มเรื่องโดยกล่าวถึงพระเวสสันดรโอรสพระเจ้ากรุงสญชัยเสด็จเข้าไปในป่า ผนวชเป็นดาบสบำเพ็ญพรตเพื่อสร้างสมพระบารมี โดยมีนางมัทรีพระมเหสี ชาลีพระโอรสและกัณหาพระธิดาตามเสด็จไปอยู่ด้วย ต่อมามีชูชกพราหมณ์ยากจนมาขอสองกุมาร พระเวสสันดรประทานให้ ภายหลังเมื่อพระนางมัทรีทรงทราบถึงพระประสงค์ในการบริจาคบุตรทานของพระเวสสันดรว่าเพื่อพระโพธิญาณก็ทรงอนุโมทนาด้วย
ฝ่ายท้าวสักกเทวราช (พระอินทร์) ทรงวิตกว่าแม้นมีผู้มาทูลขอพระนางมัทรี พระเวสสันดรก็คงจะประทานให้ ถ้าผู้ต่ำช้าได้ไปก็จะทำให้พระนางโศกเศร้าหมองศรี ส่วนพระเวสสันดรก็จะไม่มีผู้คอยเฝ้าปรนนิบัติ ท้าวสักกเทวราชจึงจะลงไปแสร้งทูลขอพระนางมัทรี เมื่อพระเวสสันดรประทานแล้วก็จะถวายพระนางคืนเพื่อให้อยู่ปรนนิบัติพระสวามีต่อไป เมื่อดำริดังนั้นแล้วท้าวสักกเทวราชก็ทรงเนรมิตกายเป็นพราหมณ์ชราพิการไปทูลถามทุกข์สุขของพระเวสสันดรในการที่เสด็จมาประทับอยู่ในป่า พระเวสสันดรทรงคิดว่าชะรอยพราหมณ์ผู้นี้คงจะตั้งใจมาขอสิ่งใดจึงได้ตรัสถาม พราหมณ์ก็ทูลขอพระนางมัทรี แต่ก่อนที่จะทูลขอพราหมณ์ได้เปรียบน้ำพระทัยของพระเวสสันดรว่าดุจปัญจนที หลังจากได้สดับพระเวสสันดรก็ตรัสยกพระนางมัทรีให้พราหมณ์ทันที ขณะที่ทรงหลั่งน้ำทักษิโณทกก็บังเกิดความอัศจรรย์ไปทั่วจักรวาล พระเวสสันดรทรงใคร่รู้ว่าพระนางมัทรีรู้สึกอย่างไรจึงหันไปทอดพระเนตรนาง พระนางมัทรีจึงทูลอนุโมทนาด้วยความสุจริตใจ ยินดีในการประกอบกุศลของพระสวามี ท้าวสักกเทวราชเห็นทั้งสองพระองค์มีศรัทธาในการบำเพ็ญบุญเสมอกันจึงทูลสรรเสริญ และถวายพระนางมัทรีคืนเพื่อให้อยู่ปรนนิบัติพระเวสสันดรต่อไป โดยอ้างว่าตนชราแล้วไม่เหมาะแก่พระเกียรติของนาง แล้วทูลว่าตนคือท้าวสักกเทวราช ตั้งพระทัยจะมาถวายพร 8 ประการ พระเวสสันดรจึงทูลขอพรว่า
1. ขอให้พระบิดาเสด็จมารับกลับเมือง
2. ผู้ใดกระทำผิดมีโทษประหารขอให้เมตตาไว้ชีวิต
3. ผู้ยากไร้มาขอสิ่งใดอย่าได้ดูดาย
4. มีความจงรักต่อพระมเหสี ไม่ข้องแวะภรรยาผู้อื่น
5. ขอให้พระโอรสธิดามีชนมายุยั่งยืนนาน โดยเฉพาะพระชาลีขอให้ได้เป็นกษัตริย์
6. เมื่อเสด็จกลับถึงเมืองขอให้บังเกิดเมฆฝนเป็นรัตนะทั้งเจ็ด
7. ขอให้ได้ประทานทานทั้งปวงในท้องพระคลังโดยไม่หวงแหน
8. ขอให้ได้ประกอบทานบารมีตราบชั่วพระชนม์ชีพ ได้ขึ้นสวรรค์แล้วมาเกิดเป็นโอรส กษัตริย์ ได้ออกผนวชและตรัสรู้ธรรม
เมื่อได้สดับท้าวสักกเทวราชก็ประทานพรให้พระเวสสันดรตามคำทูลขอ แล้วเสด็จกลับสวรรค์
นามานุกรม
