ร้อยโททนง นายทหารรูปงาม มีปัญญาและวาจาเฉียบคมรักอยู่กับเรณู บุตรสาวพระยามหาพิภพซึ่งเป็นคนหัวเก่าไว้ยศ เรณูเป็นหญิงสาวสวยและเฉลียวฉลาดจึงเป็นที่หมายปองของชายอีก 2 คนในเวลาเดียวกัน คือบุ้นทง ชายหนุ่มบุตรของพระไกรนิกร เศรษฐีเก่าชาวจีน และหลวงบรรณรักษ์ พ่อม่ายหนุ่มใหญ่อายุ 40 ปี
ทนงเคยไปสู่ขอเรณูตามคำแนะนำของเธอ แต่ถูกพระยามหาพิภพไล่ตะเพิดออกจากบ้าน เขาจึงชวนเรณูหนีมาอยู่ด้วยกัน แต่เรณูปฏิเสธ ขอร้องให้ทนงอดทนเพราะเกรงว่าผู้คนจะนินทาและผู้ใหญ่จะเสื่อมเสียชื่อเสียง ถ้าความรักไม่สมหวังจริง ๆ จึงค่อยคิดวางแผนอีกที หนุ่มสาวทั้งสองติดต่อกันทางจดหมาย โดยมีแม่ทิมบ่าวในบ้านของเรณูซึ่งเป็นคนตลบตะแลงและเห็นแก่เงิน เป็นแม่สื่อคอยรับส่งจดหมายเพราะได้เงินรางวัลจากทนง
ต่อมาทนงออกอุบายให้ทิมไปล่อหลวงบรรณรักษ์ให้เขียนจดหมายรักไปถึงเรณู แล้วให้ทิมนำจดหมายนั้นไปให้พระยามหาพิภพ ซึ่งไม่ต้องการให้บุตรสาวแต่งงานกับชายสูงอายุ พระยามหาพิภพจะได้ยกเรณูให้บุ้นทง เรณูซึ่งรังเกียจหนุ่มจีนจะได้หนีบิดามาอยู่กับตน ทนงสัญญาว่าถ้าแผนการสำเร็จจะให้รางวัลทิม 5 ตำลึง ทิมยอมรับจะช่วย
วันหนึ่งหลวงบรรณรักษ์มาถามทนงถึงเรื่องที่ไปสู่ขอเรณูตามที่คนโจษจันกัน ทนงปฏิเสธบอกว่าตนชอบสนุกเฮฮา ยังไม่อยากมีภรรยาเพราะจะถูกจำกัดอิสรภาพ แล้วแนะนำให้หลวงบรรณรักษ์ใช้ทิมเป็นแม่สื่อ หลวงบรรณรักษ์จึงฝากจดหมายของตนให้ทิมนำไปให้เรณู แต่ทิมเอาไปให้พระยามหาพิภพอ่านตามแผนที่ทนงวางไว้ พระยามหาพิภพก็ตกหลุมพราง เป็นเวลาเดียวกันกับที่พระไกรนิกรมาสู่ขอเรณูให้บุ้นทง พระยามหาพิภพจึงยกเรณูให้บุ้นทง
จาดป้าของหลวงบรรณรักษ์ไปสู่ขอเรณูแต่ถูกพระยามหาพิภพไล่ออกมา หลวงบรรณรักษ์จึงให้บ่าวไปตามทิมมาพบ แล้วให้เงินทิม 1,000 บาท และสัญญาว่าถ้าช่วยให้ตนได้เรณูเป็นภรรยาทิมจะได้รางวัลเพิ่มอีกหลายเท่า ทิมจึงเปิดเผยแผนการของทนง หลวงบรรณรักษ์บอกว่าต่อไปถ้าทิมได้จดหมายจากทนงที่มีไปถึงเรณูให้นำมาให้ตน หรือได้ข่าวอะไรก็ให้มาบอก และกำชับให้ทิมทำตัวเป็นปกติอย่าให้ทนงรู้ระแคะระคายเรื่องนี้
เมื่อเรณูรู้ข่าวว่าบิดาจะให้แต่งงานกับบุ้นทงก็ให้หนูชื่นบ่าวของเธอนำจดหมายมาให้ทนง นัดให้ทนงรีบพาเธอหนีการแต่งงาน ทนงเขียนจดหมายนัดว่าก่อนวันแต่งงาน 1 วัน ตอน 4 ทุ่มครึ่งจะให้รถยนต์สีแดงไปจอดคอยรับเรณูที่ใต้ต้นประดู่เยื้องบ้านของเธอ เมื่อเขียนจดหมายเสร็จทิมก็มาหาพอดี ทนงให้ทิมนำจดหมายไปให้เรณู แต่ทิมนำจดหมายนัดของทนงไปให้หลวงบรรณรักษ์ตามแผน หลวงบรรณรักษ์จึงแก้เวลานัดในจดหมายจาก 4 ทุ่มครึ่งเป็น 4 ทุ่ม แล้วหารถสีแดงไปรับเรณูตัดหน้า ดังนั้นเมื่อรถสีแดงของทนงมารับเรณูตอน 4 ทุ่มครึ่งจึงไม่พบเธอ
เรณูถูกพาไปบ้านหลังหนึ่งซึ่งเธอคิดว่าเป็นบ้านของทนง แต่เมื่อหลวงบรรณรักษ์ปรากฏตัวเธอจึงรู้ว่าเสียรู้ หลวงบรรณรักษ์ขอโทษ เล่าว่าทนงเป็นคนวางแผนทั้งหมดโดยให้รถไปรับเรณูมาส่งที่บ้านตน เพราะจริง ๆ แล้วทนงไม่ได้รักเรณู แต่ทำเป็นแกล้งรักเพื่อช่วยให้ตนสมรัก เรณูได้ฟังก็โกรธและเสียใจที่ทนงเป็นคนลวงโลก ครั้นจะกลับบ้านก็กลัวบิดา ฝ่ายหลวงบรรณรักษ์เฝ้าปลอบประโลมโน้มน้าวจนในที่สุดเรณูก็ต้องยอมอยู่ร่วมห้องด้วยในคืนนั้น
รุ่งขึ้นทนงเมาสุรามาที่บ้านหลวงบรรณรักษ์ด้วยความโกรธ และคิดว่าเรณูใจง่าย หลวงบรรณรักษ์จึงพูดรื้อฟื้นเรื่องที่ทนงเคยบอกว่าไม่ได้รักเรณู เรณูฟังแล้วก็ทั้งเสียใจและแค้นใจ แม้ทนงจะงอนง้อก็ไม่ยอมให้อภัย ขับไล่ทนงออกไปจากบ้าน วันต่อมาหลวงบรรณรักษ์พาเรณูไปขอขมาบิดาของเธอ พระยามหาพิภพก็ยกโทษให้ และชมว่าหลวงบรรณรักษ์เป็นคนมีปัญญาดี
ทนงยังคงเวียนมาคอยพบเรณูแต่ไม่ได้มีโอกาสพูดคุย จนวันหนึ่งหลวงบรรณรักษ์ไม่อยู่ ทนงจึงปลอมตัวเป็นยายขายขนมเข้ามาหลบซ่อนอยู่ในบ้าน ทนงพยายามง้องอนเรณู แต่เธอบอกว่าเธอสิ้นรักเขาเสียแล้ว และเธอก็มีสามีแล้ว ครั้นหลวงบรรณรักษ์กลับมาพบทนงจึงให้พลตระเวนมาพาตัวทนงไป ในที่สุดทนงซึ่งถูกถอดยศเพราะเมาสุราก็ได้แต่ร่ำไห้จากไป ส่วนเรณูก็เสียใจร่ำไห้เช่นกัน
นามานุกรม
