TLD-004-119

ท้าวแสนปม ๑

รัชกาลที่ 6 ,รัตนโกสินทร์ 

พ.ศ. 2456

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว 

บทละคร 

กลอนบทละคร 

พระชินเสน โอรสท้าวศิริไชยได้ยินกิตติศัพท์ความงามของนางอุษา ธิดาท้าวไตรตรึงษ์ จึงทูลลาพระบิดาเพื่อไปดูตัวนางที่นครไตรตรึงษ์ พระชินเสนปลอมเป็นคนเข็ญใจ ร่างกายสกปรก ผมเผ้ารุงรัง เนื้อตัวเป็นปุ่มปม ใช้ชื่อว่านายแสนปม แล้วไปขอช่วยงานคนเฝ้าสวนหลวงของนครไตรตรึงษ์ คนเฝ้าสวนหลวงให้อาศัยอยู่ที่กระท่อมท้ายสวน วันหนึ่งนางอุษาเสด็จชมสวนและลงเล่นน้ำในสระพร้อมกับพี่เลี้ยงและเหล่านางข้าหลวง พระชินเสนมีโอกาสแอบดูนางอุษาก็นึกรักนาง เมื่อนางเสด็จขึ้นจากสระก็เข้าไปเฝ้าแต่มิได้ถวายบังคม นางอุษาสบตากับแสนปมก็รู้ว่ามิใช่คนทรามต่ำช้าและรู้สึกนึกรักตั้งแต่แรกเห็นจึงสั่งให้แสนปมหมั่นเก็บผักผลไม้ส่งเข้าไปในวัง พระชินเสนจารมะเขือใบใหญ่เป็นสารรักส่งถึงนางอุษา นางเขียนสารตอบ เมื่อพระชินเสนรู้แน่ว่านางรักจึงขึ้นไปหานางบนตำหนัก ต่อมาท้าวศิริไชยประชวร พระชินเสนจึงจารมะเขือเป็นสารลานางกลับเมือง หลังจากนั้นนางอุษาได้ให้กำเนิดพระกุมารแต่นางไม่ยอมบอกว่าผู้ใดเป็นบิดาของพระกุมาร ท้าวไตรตรึงษ์ต้องการแก้อายจึงประกาศให้ท้าวพระยาสามนตราช ลูกเจ้าลูกขุน และประชาชนมาประชุมกันและให้ถืออาหารมาด้วย พระองค์จะทรงตั้งสัตยาธิษฐานว่าหากพระกุมารรับอาหารจากผู้ใด ผู้นั้นคือบิดาของพระกุมาร พระองค์จะยกนางอุษาให้ พระชินเสนทราบข่าวจึงยกพลมายังนครไตรตรึงษ์แล้วปลอมเป็นนายแสนปมถือก้อนข้าวเย็นเข้าไปยังบริเวณพิธี พระกุมารรับก้อนข้าวเย็นจากนายแสนปม ท้าวไตรตรึงษ์กริ้วมากที่พระธิดาได้แสนปมเป็นสวามี จึงขับไล่ออกจากพระนคร พระชินเสนปลอบนางอุษาว่าจะสร้างเมืองใหม่ให้นาง และกล่าวว่าหากตนตีกลองอินทเภรี พลโยธาจะพร้อมพรั่ง ท้าวไตรตรึงษ์จึงท้าให้พระชินเสนตีกลองอินทเภรี เมื่อพระชินเสนตีกลองอินทเภรี พลโยธาก็ส่งเสียงโห่ลั่น ท้าวไตรตรึงษ์นึกละอายใจนิ่งอยู่ พระชินเสนจึงเชิญนางอุษาและพระโอรสกลับเมืองศรีวิชัย

แสดงละคร 

วีรฉัตร วรรณคดี 

มงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว, พระบาทสมเด็จพระ. ศกุนตลา มัทนะพาธา ท้าวแสนปม ประมวลสุภาษิต พระราชนิพนธ์สมเด็จพระรามาธิบดีศรีสินทรมหาวชิราวุธ พระมงกุฎเกล้าเจาอยู่หัว. กรุงเทพฯ : ศิลปาบรรณาคาร, 2509.

วรรณคดีไทยสมัยพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว , บทละครร้อง 

พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงพระราชนิพนธ์เป็นบทละครรำเมื่อ พ.ศ. 2456 ระหว่างเสด็จพระราชดำเนินกลับจากการทรงนำเสือป่าและลูกเสือเดินทางไกลไปสักการะสมเด็จพระนเรศวรมหาราชที่ดอนเจดีย์ จังหวัดสุพรรณบุรี