นิราศนครวัดแต่งเป็นร้อยแก้ว แบ่งเนื้อหาเป็น 9 บท เนื้อความโดยย่อมีดังนี้
บทที่ 1 ออกจากกรุงเทพฯ กล่าวถึงเรือสุทธาทิพย์
บทที่ 2 ถึงเมืองกำปอด กล่าวถึงภูมิประเทศตำบลแก๊ป และการเดินทางรถยนต์ไปเมืองพนมเพ็ญ
บทที่ 3 อยู่เมืองพนมเพ็ญครั้งแรก กล่าวถึงตำนานเมืองพนมเพ็ญ พิพิธภัณฑสถาน วัดอุณาโลม วัดปทุมวดี การเข้าเฝ้าสมเด็จพระศรีสวัสดิ์ และสถานที่สำคัญต่างๆ ในเมืองพนมเพ็ญ เช่น พระที่นั่งต่างๆ วัดพระแก้ว พระราชพิธีประจำปี ฯลฯ
บทที่ 4 ออกจากเมืองพนมเพ็ญไปเมืองเสียมราษฐ์ กล่าวถึงการเดินเรือระหว่างพนมเพ็ญกับเสียมราษฐ์
บทที่ 5 เที่ยวดูปราสาทหิน กล่าวถึงตำนานนครวัด นครธม ว่าด้วยฝรั่งเศสรักษาของโบราณ และกล่าวถึงปราสาทหินต่างๆ ภายในเมือง เช่น ตำนานเทวสถานบรรยงก์ (ปราสาทบายน) สระสรง พลับพลาสูง พระราชวังในนครธม เทวสถานพิมานอากาศ ปราสาทนครวัด ปราสาทพระขรรค์ เทวสถานบนเขาบาเกง (พนมบาแค็ง) ปราสาทตาแก้ว และปราสาทตาพรหม เป็นต้น
บทที่ 6 กลับเมืองพนมเพ็ญทางเมืองกำพงจาม กล่าวถึงวิธีฝรั่งเศสสร้างถนน การเดินทางกลับจากเมืองเสียมราษฐ์โดยผ่านทางกำพงธม และสถานที่สำคัญต่างๆ เช่น ปราสาทหินวัดนครชัย เมืองกำพงจาม และแม่น้ำโขงตอนใต้ เป็นต้น
บทที่ 7 ไปเมืองไซ่ง่อน กล่าวถึงการเดินทางทางรถยนต์ไปเมืองไซ่ง่อน และสถานที่สำคัญต่างๆ เช่น เมืองไซ่ง่อน (ปัจจุบันคือ เมืองโฮจิมินท์ซิตี้ ประเทศเวียดนาม) เมืองเจาเลิ่ง พิพิธภัณฑสถาน ละครออปราซึ่งมาเล่นที่เมืองไซ่ง่อน เป็นต้น
บทที่ 8 อยู่เมืองพนมเพ็ญครั้งหลัง กล่าวถึงการเดินทางไปเมืองอุดงค์มีชัย เขาพระราชทรัพย์ ละครหลวงในพระราชวัง เรื่องยศในราชสกุลกัมพูชา และตำแหน่งเสนาบดีกรุงกัมพูชา เป็นต้น บทที่ 9 กลับจากเมืองพนมเพ็ญมากรุงเทพฯ กล่าวถึงการเดินทางกลับจากเมืองพนมเพ็ญ ผ่านเมืองกำปอด เขาโบกโค ท่าเรียม และเดินทางกลับถึงกรุงเทพฯ
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. นิราศนครวัด. กรุงเทพฯ: มติชน, 2545.
ดำรงราชานุภาพ, สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยา. ความทรงจำ. กรุงเทพฯ: มติชน, 2546.
นิราศนครวัดเป็นสารคดี สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพทรงนิพนธ์ขณะดำรงพระอิสริยยศเป็นพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระดำรงราชานุภาพ เสนาบดีกระทรวงมุรธาธร ระหว่างวันที่ 16 พฤศจิกายน พ.ศ. 2467 จนถึงวันที่ 14 ธันวาคม พ.ศ. 2467 ได้เสด็จประเทศกัมพูชาเป็นการส่วนพระองค์ เมื่อเสด็จกลับถึงประเทศไทยจึงทรงนิพนธ์นิราศนครวัดเพื่อเป็นของฝากญาติและมิตร
นามานุกรม
