เรื่องนางนพมาศเริ่มด้วยการจำแนกชาติและภาษา ต่อจากนั้นกล่าวถึงการแบ่งอาณาเขตในชมพูทวีป   สรรเสริญพระเกียรติสมเด็จพระร่วงเจ้า  กล่าวถึงตระกูลต่าง ๆ ของประชาชนในเมืองสุโขทัยและในบรรดาเมืองขึ้น วัดวาอาราม ศาสนวัตถุและพระสงฆ์ในพุทธศาสนา  พราหมณ์ เทวสถานและเทวรูปในศาสนาพราหมณ์  ศาสนาคริสต์ ศาสนาอิสลาม และลัทธิความเชื่ออื่น  กล่าวถึงสถานที่ต่าง ๆ ในเมืองสุโขทัย  พระจริยวัตรของสมเด็จพระร่วงเจ้า  ประวัติของนางนพมาศก่อนเป็นพระสนม ขนบธรรมเนียมนางสนมในราชสำนัก มีนิทานแทรกเป็นเชิงคติสำหรับผู้จะดำรงตำแหน่งพระสนม  3 เรื่อง คือเรื่องนางนกกระต้อยตีวิดโลเล เรื่องนางช้างแสนงอน   และเรื่องนางนกกระเรียนคบนางนกไส้ช่างยุ  ต่อจากนี้ว่าด้วยพระราชพิธีต่าง ๆ ตอนท้ายกล่าวถึงความประพฤติของบรรดานางสนมซึ่งมาจากตระกูลต่าง ๆ กันและจริยวัตรที่งดงามของนางนพมาศจนเป็นที่ไว้วางพระราชหฤทัย และได้รับพระราชทานบรรดาศักดิ์

ให้ความรู้ 

ประคอง นิมมานเหมินทร์ 

นางนพมาศ หรือตำหรับท้าวศรีจุฬาลักษณ์. พระนคร : โรงพิมพ์โสภณพิพรรฒนากร, 2472.

พระร่วงเจ้า , สุโขทัย , นางเรวดี , นางสนม , สภาพแวดล้อมของสุโขทัย , ขนบธรรมของนางสนม , พิธีจองเปรียง , พิธีตรียัมปวายและพิธีตรีปวาย , พิธีธานย์เทาะห์ , พิธีสัมพัจฉรฉินท์ , พิธีคเชนทรัศวสนาน , พิธีแรกนา , พิธีวิสาขบูชา , พิธีเคณฑะ , พิธีเข้าพรรษา , พิธีพรุณศาสตร์ , พิธีกวนข้าวทิพย์ , พิธีอาศยุช , นิทานเรื่องนางนกกระต้อยตัวิโลเล , นิทานเรื่องนางช้งแสนงอน , นิทานเรื่องนางนกกระเรียนคบนางนกไส้ช่างยุ